Turbo-oogst met goede kwaliteiten!

Bovendien rijpten de meeste druivenrassen bijna gelijktijdig. Met temperaturen tot 30 graden in september oogstten de wijnboeren hun druiven in de koele nacht- en ochtenduren zodat de most niet oververhit in de vaten belandde.

De grootste uitdaging van het jaar was om gezonde druiven binnen te halen. Op veel plaatsen moest in de wijngaarden streng worden voorgeselecteerd, wat enerzijds de hoeveelheden verkleinde, maar anderzijds ook zorgde voor goede kwaliteiten en enkele topkwaliteiten mogelijk maakte. Tot de winnaars van het wijnjaar behoren naast riesling en silvaner ook de internationale rode druivenrassen en de nieuwe schimmelresistente variëteiten, die hun hoge resistentie tegen schimmelziektes dit jaar bijzonder goed konden uitspelen. De eerste jonge wijnen van 2023 tonen zich zeer fruitig, aangenaam slank, met een fijn fruitzuur.

De opbrengsten van dit jaar verschilden sterk van regio tot regio en van domein tot domein, afhankelijk van het druivenras en de hoeveelheid neerslag. Met naar schatting 8,8 miljoen hectoliter ligt het nationale oogstvolume op hetzelfde niveau als het langjarige gemiddelde en drie procent onder het resultaat van het voorgaande jaar.

Hoe de jaargang 2023 zich ontwikkelde in de 13 wijnbouwregio’s, heeft het Duitse Wijninstituut (DWI) hieronder samengevat.

Ahr – Droomjaargang met geweldige Spätburgunder
529 ha

De wijnproducenten aan de Ahr zijn dit jaar in hun nopjes: "We zijn helemaal tevreden," zegt wijnbouwpresident Hubert Pauly. Het weer, de neerslag en de kwaliteit van de wijn: de producenten van de Ahr kregen perfecte omstandigheden. Terwijl andere wijnbouwgebieden te kampen hadden met te veel water en vocht, zegt men aan de Ahr het volgende: "Wij hadden altijd de juiste watertoevoer op het juiste moment."

Dit begon al in de lente: na een zacht begin van het jaar viel er in de Ahr herhaaldelijk regen, zelfs in de anders zo droge vroege zomer, die de wijnstokken voorzag van voldoende water voor vrijwel het hele seizoen.

De overvloedige regenval vanaf eind juli en in augustus leidde tot een hoge selectiedruk. Maar omdat handmatige pluk hier toch al de overheersende oogstmethode is, konden de producenten hiermee goed omgaan met een vroege selectie van gezonde druiven. Hoewel dit veel inspanning vergde, vooral op de steile hellingen, werd dit beloond met een uitstekende kwaliteit.

Net als in de herfst van 2022 begon ook dit jaar de oogst begin september, twee weken eerder dan het langjarige gemiddelde. Omdat het op dat moment droog en warm was, oogstten de wijnboeren ook van rivaner, dornfelder en frühburgunder druiven van zeer goede kwaliteit.

Het belangrijkste druivenras van de Ahr, spätburgunder, profiteerde van het overwegend zonnige nazomerweer eind september, waardoor het mostgewicht dagelijks toenam. De dagen waren ook niet te warm. "De Spätburgunder van 2023 zal krachtig, vol en expressief zijn", zo karakteriseert de wijnbouwpresident het nieuwe wijnjaar.

Met naar schatting 39.000 hectoliter ligt het oogstvolume iets boven het tienjarige gemiddelde, hoewel de opbrengsten per bedrijf sterk verschillen. Producenten in de regio Bad Neuenahr-Ahrweiler leden grote verliezen tot 30 procent omwille van hagelschade in de vroege zomer.

Riesling is echter ook de grote winnaar van het jaar aan de Ahr. Sommige wijnhuizen zeggen dat de kwaliteit in 20 jaar niet zo goed was, zelfs met inbegrip van Auslese wijnen. "Maar we hadden het goede wijnjaar ook dringend nodig," zegt Pauly. De Ahr kampt immers nog steeds met de schade van de overstromingsramp van 2021. Volgens Pauly is nog maar 480 hectare van de officiële 529 hectare wijngaarden in productie.

Baden – Veelbelovende en fruitige jaargang
15.727 ha

"Vanuit Badens oogpunt kende het wijnjaar een zeer goede start in het voorjaar," meldt Holger Klein, directeur van de Badense Wijnbouwersverbond. Tijdens de bloei rond 6-8 juni, waren er ideale temperaturen en voldoende water om op een veelbelovend wijnjaar te hopen. Daarna volgde een vrij lange periode van mooi en droog weer, waarin de watervoorraden zodanig daalden dat jonge wijnstokken geïrrigeerd moesten worden. "Tot midden juli hadden we zeer stabiele weersomstandigheden en ondanks de droogte konden de druiven zich goed ontwikkelen," zegt Klein.

Eind juli viel de langverwachte regen. Dit zorgde voor voldoende water voor de wijnstokken op precies het juiste moment. Er waren echter ook enkele lokale hevige regenbuien. In de regio Markgräflerland werd op 24 juli en 24 augustus meer dan 1000 hectare wijnstokken getroffen door hagelschade.

Door de langdurige regen barstten de druiven op sommige plaatsen open, wat in Baden vooral gevolgen had voor de hier zo belangrijke burgunderrassen. "We moesten snel handelen," zegt Klein. Een selectieve en snelle oogst zorgde voor een arbeidsintensieve start van de herfst. Eind september werd de situatie rustiger en konden de laatrijpe rassen onder ideale weersomstandigheden worden geoogst. De winnaars waren daarom ook late rassen zoals riesling, maar ook gutedel in Markgräflerland.

"De Badense wijnen van 2023 zullen erg fruitig zijn omdat we in september en oktober koele nachttemperaturen hadden," zegt een tevreden Klein. De toevoer van voedingsstoffen was goed, het alcoholgehalte is niet te hoog en de zuurgraad is moderaat voor Badense begrippen. Het oogstvolume in Baden zal waarschijnlijk aan de bovenkant van het langjarige gemiddelde liggen met een opbrengst die naar verwachting rond de 1,2 miljoen hectoliter schommelt.

"Iedereen die het hele jaar door goed werk heeft geleverd in de wijngaard kan zeer tevreden zijn met het wijnjaar," is de conclusie. Vooral producenten die hun wijngaarden hebben gericht op gematigde opbrengsten en op het juiste moment maatregelen hebben genomen voor gewasbescherming, kwaliteitsverbetering en opbrengstregulering, zijn dit jaar beloond voor hun inspanningen.

Franken – Aromatische wijnen met elegantie
6.171 ha

Ook in Franken was 2023 een wijnjaar van extremen, maar uiteindelijk was er een happy end: "Wijnliefhebbers mogen dit jaar prachtige wijnen verwachten uit Franken, de bakermat van silvaner sinds 1659," zegt een tevreden wijnbouwpresident Artur Steinmann. Vooral het belangrijkste druivenras silvaner blijkt goed bestand tegen de klimaatverandering en produceerde fantastische wijnen.

De start van het wijnjaar 2023 in Franken liet nochtans dit resultaat niet vermoeden. Een te warme, sombere winter werd gevolgd door een koele, regenachtige lente. "Met goed bevochtigde bodems begonnen de Frankische wijngaarden aarzelend aan het seizoen," zegt de Frankische wijnbouwersvereniging. Maar ook al was de groei in de wijngaard aanvankelijk beperkt, de knopzetting was veelbelovend, dit dankzij de hogere temperaturen in juni. De optimale bloei vond plaats in slechts enkele dagen. Enkele onweersbuien kort voor de bloei veroorzaakten echter geïsoleerde regionale schade door hagel en zware regen.

De droge fase van half mei tot half juli veroorzaakte vervolgens opnieuw droogtestress, vooral in jonge wijngaarden, terwijl de oudere wijngaarden deze periode zeer goed doorkwamen. Juli bracht een lange periode van hitte met maxima van net onder de 40°C en soms sterk wisselende dag- en nachttemperaturen. Soms bedroeg het temperatuurverschil 27 graden binnen een paar dagen.

Het begin van de regenperiode eind juli verzachtte aanvankelijk de zorgen over waterhuishouding en leidde tot een snelle rijping, maar uiteindelijk ook tot meeldauw en de dreiging van rot. Het resultaat was "op veel plaatsen de snelste oogst ooit, ook omdat de Gutsweine (de instapwijnen) en Lagenweine (perceelselecties) vrijwel gelijktijdig rijpten", aldus VDP.Die Prädikatsweingüter uit Franken. Op sommige plaatsen in Franken duurde het slechts 14 dagen voordat de hoofdoogst afgerond werd.

Dankzij het zomerse weer tijdens de oogst konden de wijnboeren gezonde en rijpe druiven plukken. Dit creëerde de beste omstandigheden voor elegante en rastypische wijnen in het wijnjaar 2023, meldt wijnbouwpresident Artur Steinmann: 2023 wordt een jaar van aromatische wijnen met elegantie. Met naar schatting 78 hectoliter per hectare ligt het oogstvolume iets boven het langjarige gemiddelde. Men verwacht in Franken een oogstvolume van ongeveer 468.000 hectoliter.

Hessische Bergstraße – Natte zomer, gouden herfst
462 ha

Het wijnjaar 2023 aan de Hessische Bergstrasse kan worden samengevat als uitdagend met grillig weer. "De hete zomer wekte andere verwachtingen, maar die werden niet ingelost", zegt Charlotte Freiberger van het Wijnbouwverbond van de Hessische Bergstrasse, die zelf producente is. Alles zag er heel goed uit tot half juli, maar dan kwam de langverwachte regen die uiteindelijk te veel van het goede bracht.

Het wijnjaar was nochtans zo goed begonnen in het kleinste wijnbouwgebied van Duitsland: de Hessische Bergstrasse bleef gespaard van onweders en hagelbuien, en de lange zomerperiode in mei en juni deed hopen op een uitstekend wijnjaar. Maar het liep anders: "Door de zware regenval vanaf juli vulden de druiven zich met water en hier en daar barstten ze open. Meeldauw was ook een groot probleem tijdens de zomerperiode," legt Freiberger uit. Alles bij elkaar leidde dit tot verliezen in de wijngaard, met extra werk.

In de herfst was een zeer zorgvuldige druivenoogst vereist. In elke wijngaard moest vooraf worden geselecteerd of zelfs helemaal met de hand worden geplukt. De hoeveelheid werk was uitzonderlijk hoog. Door de strenge selectie werden de hoeveelheden in sommige wijngaarden aan de Hessische Bergstrasse met een derde tot de helft verminderd.

De mostgewichten ontwikkelden zich ook niet zoals gehoopt door de neerslaghoeveelheid. "We zijn dit jaar weer met de voeten op de grond gezet," zegt Charlotte Freiberger. Desondanks zijn de wijnboeren aan de Bergstrasse behoorlijk tevreden over de kwaliteit en de oogsthoeveelheden. Ondanks alles zal 2023 opnieuw een mooi wijnjaar worden. Men verwacht iets lichtere wijnen met een lager alcoholpercentage. "De wijnen zullen fris zijn met een mooie fruitigheid," vat Freiberger samen. Qua volume ligt de geschatte mostoogst van 32.000 hectoliter op hetzelfde niveau als vorig jaar en iets boven het langjarige gemiddelde.

Mittelrhein- Hitte, manuele pluk en hoge mostgewichten
466 ha

"Ik heb zelden een herfst meegemaakt waarin we van 's ochtends tot 's avonds in T-shirts werkten", zegt Heinz-Uwe Fetz, president van de wijnbouwregio Mittelrhein. Het kleine wijnbouwgebied met zijn steile wijngaarden had als geen ander te maken met turbulente weersomstandigheden: hitte, arbeidsintensieve manuele pluk oogst en hoge mostgewichten – dit alles bracht het wijnjaar 2023  voor de wijnproducenten in de Mittelrhein.

Het jaar begon echter weinig spectaculair en tot begin september zag alles er goed uit. De enige zorg in het voorjaar waren de lange dauwfasen in de vroege ochtend, die een basis vormden voor oïdium in sommige wijngaarden.

In juli en augustus bleef de Mittelrhein niet gespaard van hevige regenval. De regenval kwam in een ontwikkelingsfase waarin de schillen van de druiven zacht waren en de Oechsle-waarden hoog. Als gevolg daarvan barstten sommige druiven open, wat een snelle reactie en uitgebreide selectie vereiste. De warme temperaturen tot 30 graden in september en oktober maakten de druiven echter rijp en zoet. "Door de hitte kwamen de druiven ook erg warm aan in de wijndomeinen, zodat de koeling in de kelder dag en nacht moest draaien," meldt Fetz. Technisch goed uitgeruste domeinen waren zeker in het voordeel.

De warme herfst heeft de pluk enorm versneld. Deze begon in de Mittelrhein op 12 september en was slechts vier weken later klaar, zelfs riesling was dan al geoogst - sommige wijnboeren spreken van een turbo-oogst. Desondanks zijn de verwachte opbrengsten goed. Met een geschat totaal van 29.000 hectoliter ligt het volume van wijnjaar 2023 iets boven het gemiddelde van voorgaande jaren.

"Terwijl de burgunderrassen de afgelopen jaren vaak als winnaar uit de bus kwamen, is het dit jaar de riesling", vat de wijnbouwpresident samen. De koning van de wijndruiven gaf vele Beerenauslesen en andere nobele wijnen, omdat de hitte in september de Oechsle-niveaus naar hoge waarden dreef. Daarentegen zijn er minder rode wijnen geproduceerd, de druiven hadden namelijk last hadden van de Aziatische fruitvlieg (Kirschessigfliege) - maar rode rassen maken hier maar 16 procent uit van het areaal.

Mosel – Riesling speelt zijn troeven uit
8.575 ha

Turbo-oogst met riesling als kampioen - dat is de beknopte samenvatting voor de Moezel. "2023 was een jaar voor de Moezel", zegt Henning Seibert, voorzitter van Moselwein e.V. Het jaar bewees dat riesling heel goed tegen extremen kan. Dit jaar zijn de opbrengsten en kwaliteiten opnieuw zeer uiteenlopend, maar de resultaten variëren sterk afhankelijk van de locatie, de watertoevoer en het druivenras.

Zelfs de wintermaanden begin 2023 waren met een gemiddelde van 5,6°C in januari in Winningen aanzienlijk warmer dan het langjarige gemiddelde. Het uitbotten vond daar plaats op 25 april. Mei en juni werden gekenmerkt door overwegend droog en warm weer, wat de groei van de wijnstokken bevorderde. De bloei van de wijnstokken begon rond 8 juni - iets later dan in 2022, maar nog steeds ruim voor het langjarige gemiddelde.

De droge en warme juni bracht vervolgens droogtestress met zich mee, vooral voor de jongere wijnstokken, en in juli waren er ook problemen met zonnebrand voordat het weer veranderde: vanaf eind juli viel er ook aan de Moezel zware regen, waardoor de druiven zich met water vulden. Dit werd gevolgd door zeer warme nachten in september, die nauwelijks voor verkoeling zorgden. Hierdoor rijpten de druiven in sommige gevallen erg snel: "Normaal gesproken zien we een stijging van één graad Oechsle per dag," benadrukt Seibert, "nu hebben we dagen gehad met sprongen van 3 tot 4 graden Oechsle - dat hebben we nog nooit meegemaakt."

Meer dan 50 procent van de druiven werd met Spätlese-rijpheid geoogst. "De riesling zal ongetwijfeld fruitig zijn, tegelijk hebben we ook een ideale zuur-zoetverhouding," vertelt Seibert enthousiast. In het geval van riesling bood het begin van edelrot ook de mogelijkheid om edelzoete wijnen van topkwaliteit te produceren. Hier heeft het druivenras dit jaar duidelijk zijn sterke punten laten zien. Daarentegen was het geen gemakkelijk wijnjaar voor de burgunderrassen of de rode variëteiten - hier was meer selectiewerk nodig.

Door de grondige selectie in de wijngaard ligt het oogstvolume aan de Moezel ook lager dan aanvankelijk voorspeld. Men verwacht een iets lager dan gemiddelde hoeveelheid van 710.000 hectoliter most, waarvan 650.000 hectoliter afkomstig is van witte rassen.

Nahe – Nijdige herfst met uitstekende kwaliteiten
4.240 ha

"Het werk was het waard", is de opgeluchte conclusie in de Nahe regio na een turbulent jaar. "Het was een snel, uitputtend jaar", zegt Harald Sperling van het regionale Wijnbouwersverbond.

Alles begon nochtans zo goed: een natte winter werd gevolgd door een vrij koele lente, die de broodnodige regen bracht. Daardoor kwam de vegetatie iets later op gang dan normaal, maar er kwam warm en droog weer voor de bloei van de wijnstokken, wat zorgde voor een goede vruchtzetting, vooral in juni, en een snelle ontwikkeling van de druiven direct daarna.

Na de goede bloei en de gunstige ontwikkeling van de druiven verwachtten alle betrokkenen een bovengemiddelde oogstopbrengst. Tot begin augustus zag het er echt goed uit in de wijngaarden. Maar toen kwam de regen en bracht op sommige plaatsen grote hoeveelheden, hoewel de verdeling ervan sterk varieerde.

De verdere ontwikkeling van de druiven was overeenkomstig gevarieerd, omdat niet elk ras even goed omging met het overvloedige water. Op sommige plaatsen waren er verliezen bij dornfelder, müller-thurgau en silvaner, terwijl in andere wijngaarden de opbrengsten bovengemiddeld waren. Voor de producenten in de Nahe bracht de herfst een hoge selectiedruk en veel handenarbeid, maar aan de andere kant ook een uitstekende kwaliteit.

"Uiteindelijk was het vooral goed voor riesling," meldt Sperling. Dit kwam doordat het weer rustiger werd voor de oogst van de late druivenrassen, waarbij warme en droge dagen werden gecompenseerd door lagere nachttemperaturen. Dankzij de koele nachttemperaturen was een "nachtoogst" zoals in Rheinhessen aan de Nahe meestal niet nodig. In een enkel geval begonnen producenten in de vroege ochtenduren met de pluk.

De Nahe-wijnproducenten kunnen terugkijken op een turbulent jaar wat betreft arbeidsintensiteit, zeker tijdens het korte tijdbestek van de pluk. Gedeeltelijk was de oogst een van de snelste herfstcampagnes in de geschiedenis. Maar het werk heeft geloond: "We hebben een zeer behoorlijk opbrengstniveau met uitstekende kwaliteiten," zegt Sperling tevreden: met ongeveer 345.000 hectoliter wordt het volume in de Nahe ongeveer zes procent hoger geschat dan in 2022 en zelfs ongeveer acht procent hoger dan het langjarige gemiddelde.

Pfalz – Zorgvuldige oogst werd beloond
23.698 ha

In de Pfalz plaatste het turbulente weer de wijnproducenten voor grote uitdagingen. Echter, degenen die goed voorbereidend werk leverden tijdens het wijnjaar oogstten gezonde, rijpe druiven in de herfst, wat hoge kwaliteit belooft.

Terugkijkend begon het jaar veelbelovend in de Pfalz. De zachte winter veroorzaakte geen vorstschade en, in tegenstelling tot het naburige Rheinhessen, was er geen hagelschade. Een optimale bloeiperiode voor riesling, die begon op 8 juni, werd gevolgd door een aanvankelijk ideaal jaar voor de wijnstokken in de Pfalz, met een zonnige droge periode in juni tot een warme en vochtige fase met veel regen eind juli. Dit resulteerde in zeer compacte druiven, vooral voor de burgunderrassen.

"Dankzij de voldoende lange vegetatieperiode zonder extreme droogte worden wijnen met een fruitige smaak verwacht", luidt het oordeel uit de Pfalz.

Ook hier is riesling de winnaar: producenten verwachten topkwaliteit van dit laat rijpend ras. Het beeld voor de burgundervariëteiten is daarentegen wisselend. Dornfelder en portugieser moesten ook vroeg worden geoogst vanwege de dreiging van buitensporige verliezen door de Aziatische fruitvlieg en de hoge infectiedruk door meeldauw.

Omdat veel druivenrassen bijna gelijktijdig rijpten, "plaatste dit de domeinen voor een groot aantal logistieke uitdagingen", meldt Jürgen Oberhofer van het Instituut voor Wijnbouw en Oenologie van de DLR Rheinpfalz in Neustadt. Daarbij kwamen nog de soms hoge temperaturen in september, die alleen konden worden overwonnen door een grote arbeidsinzet en uiterst nauwkeurig werk bij het oogsten en verwerken van de druiven.

De opbrengst in de Pfalz zal in 2023 zeer gemiddeld zijn. Het oogstvolume wordt geschat op 2,25 miljoen hectoliter, wat ongeveer twee procent minder zou zijn dan in het voorgaande jaar en dus ongeveer zou overeenkomen met het langjarige gemiddelde. Men zal zich de "snelle herfst" herinneren: de oogst werd al rond vier weken na het begin van de hoofdoogst binnengehaald. De intensieve druivenoogst bracht op veel plaatsen wel een zeer goede kwaliteit.

Rheingau – Een jaar voor riesling
3.200 ha

"Riesling is duidelijk de winnaar dit jaar," zegt Peter Seyffardt, wijnbouwpresident van het regionale Wijnbouwersverbond. Vooral de burgunderrassen hadden te lijden onder de zware regenval in juli en augustus. De wijnboeren moesten zeer zorgvuldig selecteren om gezonde druiven te kunnen oogsten. Er viel meer dan 200 liter regen in juli en augustus, maar dit had ook positieve gevolgen. De steile hellingen langs de Rijn waren bijzonder blij met de voldoende watertoevoer.

"Vooral de wijngaarden van Rüdesheim en Lorch oogstten een heel bijzonder wijnjaar," zegt een opgetogen Seyffardt. In de hele Rheingau bleven de rieslingdruiven -die hier domineren- vooral in de hoger gelegen wijngaarden tot het einde zeer gezond zodat echt goede kwaliteiten konden worden geoogst, zij het soms in kleine hoeveelheden. De totale opbrengst voor de Rheingau wordt geschat op 228.000 hectoliter most, wat overeenkomt met een stijging van zes procent ten opzichte van het langjarige gemiddelde.

De oogst was een intensieve tijd voor de producenten met veel handwerk: "We oogstten snel, er moest veel voorgeselecteerd worden, vooral bij de burgunderrassen," zegt Seyffardt: "Een collega zei zelfs dat het de inspannendste herfst van zijn leven was." Op veel plaatsen was de druivenoogst half oktober al klaar - vroeger dan ooit tevoren.

Over het algemeen begon het wijnjaar in de Rheingau relatief rustig. Ook op het gebied van gewasbescherming was de situatie ontspannen: alleen voor de druivenoogst was relatief veel koeltechniek nodig. Door de warme dagen in september arriveerde de most met hoge temperaturen in de kelders. De producenten begonnen over het algemeen vroeg in de ochtend of 's nachts met oogsten.

De jonge wijnen presenteren zich al aromatisch en fruitig met harmonieuze fruitzuren en een zeer goede verhouding tussen rijpheid en zuurgraad. Dankzij de gouden herfst met koele nachten aan het einde, zijn er dit jaar ook geweldige edelzoete wijnen in de Rheingau geproduceerd. "Het was duidelijk een jaar voor riesling," zei de wijnbouwpresident.

Rheinhessen - Hoge slagkracht zorgt voor goede kwaliteit
27.312 ha

Turbo-herfst en temperaturen tot 30 graden tijdens de druivenoogst - de wijnboeren in dit grootste wijnbouwgebied van Duitsland hebben zich dit jaar echt in het zweet gewerkt. Veel producenten vierden eind september "Erntedank” (het feest om het einde van de oogst te vieren), terwijl in sommige domeinen de laatste druiven in de eerste dagen van oktober werden geoogst. De reden voor de turboherfst ligt bij de soms erg warme dag- en nachttemperaturen in september.

"Je kunt gewoon geen druiven plukken bij temperaturen van meer dan 30°C in de namiddag," meldt wijnproducent Stefan Braunewell, en eveneens voorzitter van het regionale promotieorgaan Rheinhessenwein e.V.. "Helaas moesten we de nachtrust van veel mensen voor zonsopgang verstoren," zegt Braunewell en verontschuldigt zich voor zijn collega's: "Onze medeburgers waren zeer begripvol."

Ook in Rheinhessen ging het wijnjaar heel ontspannen van start. Na een zonnige, droge vroege zomer met optimale bloei zorgde de regenval in juli en augustus aanvankelijk voor een goede watertoevoer naar de bodem. De grootte van de druiven nam ook toe, maar dit werd vervolgens getemperd door de warme septembertemperaturen, meldt Jens Göhring, president van het regionale Wijnbouwersverbond.

Overvloedige regenval in combinatie met ongewone zomertemperaturen maakten het echter noodzakelijk om snel te reageren in de herfst. Regionale hagelbuien in de regio Wonnegau en het toenemende risico op rot als gevolg van het grillige weer forceerden de oogst, vooral omdat veel druivenrassen tegelijkertijd oogstklaar waren.

"Onze wijnproducenten reageerden echter vol vertrouwen op de uitdagingen van de herfst met hun professionele technische uitrusting en grote slagkracht", benadrukt Göhring. Een goede koeltechniek in september was cruciaal voor een goed kwaliteitsbeheer om het verloop van de gisting te kunnen controleren voor een optimale aromaontwikkeling. Er werd een "wijnoogst van goede kwaliteit met een evenwichtig mostgewicht en stabiele zuurgraad" geoogst, aldus de samenvatting.

De geoogste hoeveelheden varieerden sterk afhankelijk van de subregio en het wijndomein. "Door de strenge selectie werden sommige oogstvolumes aanzienlijk gereduceerd, soms met wel 50%," zegt Göhring. De totale opbrengst van het gebied ligt naar schatting iets onder het langjarige gemiddelde van ongeveer 2,5 miljoen hectoliter.

Saale-Unstrut – Sterke rode wijnen, rastypische witte wijnen
847 ha

"We zijn zeer tevreden over het wijnjaar", zegt Hans Albrecht Zieger, wijnbouwpresident van Saale-Unstrut. In tegenstelling tot de regio’s in het zuidwesten, profiteerden Sachsen-Anhalt en Thüringen van een bijzonderheid: "We hadden slechts matige regenval in augustus," meldt Zieger. In plaats daarvan beleefden de producenten na een lange, hete zomer ook een droge nazomer in september - wat de wijnboeren een bovengemiddeld mostgewicht opleverde.

De producenten aan de rivieren Saale en Unstrut bleven niet gespaard van het grillige weer: een zachte en te droge winter werd gevolgd door aanhoudende regenval in maart, "wat erg belangrijk was voor het begin van de vegetatie", aldus het Wijnbouwersverbond. Vergeleken met voorgaande jaren was de lente vrij koel en vochtig, waardoor het uitbotten pas begin mei begon en zich over een langere periode uitstrekte.

Juni bracht eindelijk zonneschijn en warme temperaturen, ideaal voor de enigszins vertraagde maar zeer succesvolle bloei van de wijnstokken. Het aanhoudend warme en vochtige weer leidde echter tot een hoge infectiedruk door echte meeldauw.

In de zomer was het in Saale-Unstrut veel te droog. "Het teeltgebied had meer dan zes weken lang nauwelijks regen", zegt Zieger. Juli bracht dan verlossing met een langere periode van regen en liet de wijngaarden explosief groeien. Er waren ook geïsoleerde gevallen van rot, maar niet in dezelfde mate als in andere regio's. Vooral müller-thurgau, bacchus en portugieser moesten snel worden geoogst.

In augustus konden de producenten echter opgelucht ademhalen: de regenwolken trokken weg, gevolgd door een warme en droge nazomer, waardoor de hoofdpluk al op 11 september kon beginnen. "Het aanhoudend zonnige weer zorgde voor een goede suikeropslag en een langzame fruitzuurafbraak in de druiven," aldus het oogstverslag. Het warme, droge weer zorgde opnieuw voor een enorme rijpingsgolf met bovengemiddelde mostgewichten.

Zieger schat dat het oogstvolume van 50.000 hectoliter ongeveer zes procent lager zal liggen dan vorig jaar. De daling is te wijten aan de droogte aan het begin van de zomer. Zieger verwacht intense, rastypische witte wijnen en volle, diep gekleurde rode wijnen – vooral van burgunderrassen en blauer zweigelt.

Sachsen – Topkwaliteit na een spannende herfst
507 ha

In de wijnbouwregio Sachsen kijkt men met grote tevredenheid terug op de herfst: "Vanaf de tweede week van september veranderde het weer alsof er een druk op de knop werd gegeven - het werd droog, warm en stabiel tot in oktober," meldt Felix Hößelbarth, president van het regionale Wijnbouwersverbond: "Dat was de game changer."

De producenten uit Sachsen beleefden turbulente weersomstandigheden zoals ze nog zelden gekend hebben: "Er waren momenten in mei en juni dat het veel te droog was en daarna veel te lange natte fases," meldt Hößelbarth. Van augustus tot in de eerste septemberweek viel er meer dan 100 liter per vierkante meter. Problemen veroorzaakt door barstende druiven of echte meeldauw kregen de producenten echter goed onder controle. Druivenrassen met losse trosclusters, zoals müller-thurgau of sommige weißburgunders profiteerden van het weer, terwijl rassen met compacte trossen zoals grauburgunder of riesling vaak problemen kenden.

Maar toen kwam de tweede septemberweek en het weer sloeg abrupt om: het bleef ongewoon warm tot in oktober, zelfs 's nachts. Nu was haast de boodschap. "Het was een relatief snelle oogst omdat het elke dag warm en zonnig was, en de mostgewichten stegen erg snel," zegt de wijnbouwpresident. De hele oogst werd binnen vijf tot zes weken binnengehaald. Omdat de nachten ook warm bleven met temperaturen rond de 20°C, werden sommige druiven binnengebracht met 25 tot 30 graden. Domeinen die 's nachts of in de vroege ochtenduren machinaal konden oogsten, waren in het voordeel. Producenten met arbeidsintensieve steile hellingen die alleen met de hand geoogst kunnen worden, hadden het moeilijker.

De kwaliteit van de wijnen is echter uitstekend: "Van goed gerijpte druiven, goede hoeveelheden en goede aroma’s," meldt Hößelbarth tevreden: "We verwachten tien procent meer volume dan vorig jaar. Daarmee zou het gebied uitkomen op ongeveer 28.500 hectoliter."

Württemberg – Kwaliteit in het glas na een turbo-oogst
11.407 ha

Ook de producenten in Württemberg moesten in 2023 snel reageren: "De oogst was hectisch en gecomprimeerd," zegt Hermann Morast, directeur van het Wijnbouwersverbond van Württemberg: "We hadden een goed wijnjaar, maar de regen gooide vervolgens veel overboord." De hoofdoogst in Württemberg duurde drie weken, maar aan het einde van de turbo-oogst waren er tevreden gezichten: de warme en zonnige nazomer bracht mooie kwaliteiten in het glas.

Het verloop van de vegetatie in 2023 was ook uitzonderlijk en uitdagend in Württemberg, meldt Roman Glaser, president van het Verbond van de coöperaties van Baden-Württemberg. De hete en droge zomer was een van de vijf warmste in meer dan 120 jaar. De wijnstokken liepen iets later uit in het voorjaar dan het langjarige gemiddelde, maar ontwikkelden zich nadien snel onder invloed van optimaal weer.

Tijdens de bloei bleef het overwegend droog en warm, zodat de volledige bloei in de meeste wijngaarden binnen een paar dagen was voltooid - met een optimale vruchtzetting. De vroege zomer was echter zo droog dat irrigatie nodig was, vooral bij jonge aanplant en op droge locaties. De producenten in Württemberg bleven niet gespaard van de aanzienlijke regenval in de nazomer. Ze moesten snel reageren vanwege barstende druiven en het risico op meeldauw.

Morast spreekt ook van een "turbo-oogst", met als duidelijke winnaar riesling, het belangrijkste druivenras in Württemberg. De producenten melden delicaat fruitige en aromatische rieslings met een gematigd alcoholpercentage, iets waar de wijnliefhebbers zich op kunnen verheugen.

De traditionele, lokale variëteit, trollinger, had het moeilijker dit jaar: de Aziatische fruitvlieg veroorzaakte grote schade, wat leidde tot lagere opbrengsten. Met 930.000 hectoliter ligt het geschatte oogstvolume zes procent onder het niveau van vorig jaar en blijft het ver onder de oorspronkelijke verwachtingen.