Rheinhessen: land van de trulli

Rheinhessen is het land van de trulli. Het klinkt als de titel van een kinderboek, maar het is een wijncultureel fenomeen dat hier, in het grootste wijnbouwgebied van Duitsland, in bijzondere verscheidenheid en aantallen voorkomt.

Een trullo (meervoud: trulli) is een uniek wijngaardgebouwtje dat eruitziet als een kruising tussen een kegel en een iglo. De naam komt overigens uit Puglia, Italië, waar je soortgelijke ronde huisjes kunt vinden. De trulli van Rheinhessen werden waarschijnlijk gebouwd door Lombardische steenhouwers die in de steengroeven van Flonheim werkten. In het Rheinhessisch noemt men zo’n hutje een ‘Wingertshaisje’. Je vindt veel van dit soort witgekalkte huisjes, met de karakteristieke ‘Zippus’ (bovenste steen) als bekroning op het dak, in de wijngaarden van Rheinhessen. Ze werden hier in de 18e en 19e eeuw gebouwd. Een heel mooi exemplaar, waarschijnlijk het oudste in Rheinhessen, staat in de buurt van Flonheim in het Rheinhessische heuvelland, meer bepaald op de Adelberg, boven de Rabenkanzel in het beschermde natuurgebied Aulheimer Tälchen. De wandelroute die erheen leidt, heet in het mooiste Rheinhessisch: ‘Hiwweltour Aulheimer Tal’ – genoemd naar de glooiende heuvels van Rheinhessen, die men ‘Hiwwel’ noemt.

Een andere trullo, de Laukhard-trullo, staat in de buurt van Wendelsheim. Hij is een respectabele vijf meter hoog. In de bovendorpel staat als bouwjaar 1763 vermeld. Friedrich Christian Laukhard, in 1757 geboren in Wendelsheim, was een kroniekschrijver en auteur van de late Verlichting. Het is best mogelijk dat hij als kind de bouw van de ‘Laukhard-trullo’ heeft meegemaakt. In de Wonnegau, in het zuiden van Rheinhessen, vind je zeer veel trulli in de wijngaarden. Omdat de huisjes vaak niet meer gebruikt werden, raakten ze stilaan in verval. In 1984 erkende de wijnbroederschap van Rheinhessen de wijnculturele betekenis van deze bijzondere gebouwen en de andere wijngaardhuisjes in de regio, en nam ze contact op met de deelstaatinstanties die verantwoordelijk zijn voor het beheer en behoud van monumenten. Sinds 1987 worden de mooiste trulli – naast andere wijngaardhuizen – bekroond en krijgen ze een naam- en informatiebord. Inmiddels zijn ze bijna een symbool van de Rheinhessische wijnen geworden. Een ‘trulliwandeling’ is dan ook heel leuk om te doen. Zo’n huisje was ook bedoeld als rustplaats. De arbeiders die op de wijngaarden werkten, schuilden er bij slecht weer of aten er hun lunch. Waarschijnlijk werd er ook gereedschap in de trulli bewaard. Zo zie je maar: wijncultuur is meer dan druiven en terroir. Het is ook een architectonische aangelegenheid, in het grootste wijnbouwgebied van Duitsland.

  • Hoogtepunt van de wijncultuur Kloster Eberbach De wijn van de cisterciënzer monniken

  • Hoogtepunt van de wijncultuur De wijngaardhuisjes van Saale-Unstrut Ensemble Schweigenberg

  • Hoogtepunt van de wijncultuur De holle lösswegen van de Kaiserstuhl Een paradijs voor zeldzame soorten